Vergi ihbar ikramiyesi alabilmek için gereken şartlar belli olmaya başladı. Konuya ilişkin konuşan Prof. Dr. Batı, 2023 yılında sadece 176 kişinin ihbarda bulunduğu belirterek bu kişilere ne kadar ikramiye ödendiğini söyledi.
Gelir İdaresi Başkanlığı geçen hafta tek tıkla ihbar dönemini başlatmıştı. Vergi ihbarları için sosyal medyayı devreye sokan Başkanlık, “BİP Vergi İhbarı Servisi“, X ve Instagram ihbar hesapları (“gibihbar” üzerinden “DM-Direkt Mesaj” yoluyla) ve WhatsApp İhbar Hattı (05521890189) yollarını üzerinden kolaylıkla ihbarda bulunabileceğini duyurmuştu. .
Vatandaşların hangi konularda ihbarda bulunacağı da listelenmişti.
Gelir İdaresi Başkanlığı
Düşük KDV oranı uygulaması ihbarlarını
IBAN/PTT çeki yolu ile ödeme talep ihbarlarını
Fiş/fatura verilmemesi, başka işletmenin POS cihazının kullanılması ihbarlarını
Mükellefiyet kaydının olmaması ihbarlarını
Sahte/yanıltıcı belge düzenlenmesi veya kullanılması ihbarlarını
Personel ücretinin elden ödenmesi ihbarlarını
Kira gelirinin beyan edilmemesi ihbarlarını
Tapu harcının eksik ödenmesi ihbarları
Kaçak ürün satışının yapılması ihbarlarını kabul edecek.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ikinci bir açıklama yaparak ihbar karşılığında verilecek ödemeye ilişkin oran vermişti. Şimşek, İhbarlara yönelik yapılacak vergi incelemesi sonucu ihbarda verilen bilgi sayesinde belirlenen vergi ve vergi kaybı cezasının yüzde 10’u tutarında bir ödemeyi ihbar ikramiyesi olarak ihbar sahibine ödeneceğini açıklamıştı.
Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Murat Batı ise binlerce kişinin merak ettiği vergi ihbarı ve ikramiye konusunda akıllara takılan sorulara yanıt verdi.
1- ÖNCEKİ İHBAR KANALLARI NELERDİ?
Daha önce de Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde ihbar mekanizmasının her zaman aktif şekilde işlemediğini söyleyen Prof. Dr. Murat Batı Vergi İletişim Merkezi’nin (VİMER), mükelleflerin vergi ile ilgili konularda güncel ve doğru bilgiye telefon aracılığıyla ulaşmalarını sağlamak amacıyla 25.12.2007 tarihinde kurulduğunu hatırlattı.
Prof. Dr. Murat Batı Maliye bünyesinde zaten işleyen ihbar uygulamasının bulunduğunu ve bu sosyal medyaya taşınarak sadece görünür kılındığını belirtti.
2- ÖNCEKİ İHBAR SAYILARI VE İKRAMİYELER NE KADARDI?
Prof. Dr. Murat Batı, VİMER’in son 3 yıl içindeki ihbar sayılarının 2023’te 50 bin 452, 2022’de 47 bin 705 ve 2021 yılında ise 43 bin 439 adet olduğunu söyledi.
Prof. Batı 2023 yılında ihbarda bulunan sadece 176 kişiye ödeme yapıldığını ve bu ödemenin toplamda 14 milyon 832 bin 566 lira olduğunu söyledi.
Son 10 yılda ise 3 bin 59 kişiye yaklaşık 98 milyon lira ihbar ikramiyesi ödendiğini aktardı.
3- İHBAR KANALLARINA DAİR HABERLERİN ETKİSİ NE OLACAK?
Prof. Batı, ikramiye haberlerinin ardından birçok kişinin bu yolla bir gelir kapısı yaratma peşine düşebileceğini belirterek bazı kişilerin de husumetlilerine ceza vermek için ihbarda bulunabileceğini vurguladı.
Batı, bu nedenle Sosyal medya hesaplarında kolayca ulaşılabilir bir ihbar sisteminde binlerce sahte ihbar yapılabileceğini söyledi.
4- İHBARLA İLGİLİ YASAL MEVZUAT NE DURUMDA?
İkramiyelere ilişkin bir de yasa bulunduğunu aktaran Prof. Batı, ihbar ikramiyesi ödenmesiyle ilgili usul ve esasların 26.12.1931 tarih ve 1905 Sayılı Menkul ve Gayrimenkul Emval İle Bunların İntifa Hakları ve Daimi Vergilerin Mektumatı Muhbirlerine Verilecek İkramiye Hakkında Kanun’la düzenlendiği bilgisini verdi.
5- İHBAR İKRAMİYESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR NELER?
İhbarı yapana kanun denildiğini ve tüm resmi kayıtlara ihbarı yapan kişinin isminin önüne muhbir yazıldığını belirten Prof. Batı, 1905 sayılı Kanun gereği ikramiyenin yani ödülün verilebilmesi için bazı şartların sağlanması gerektiğini vurguladı.
1-) Muhbir kimliğini gizlememeli
Prof. Batı, ihbarda bulunan kişinin adını soyadını, adresini ve diğer tüm kimlik bilgilerini açıkça belirtmesinin zorunlu olduğunu söyledi. Sosyal medyada kullanılan isim ve rumuzların geçerli olamayacağını belirtti.
2-) İhbar, dilekçeyle yapılmalı:
Prof. Batı, hazırlanan dilekçede dilekçe sahibinin adı soyadı ve imzası ile ikametgâh adresinin bulunması gerektiğini, aksi halde resmi ihbar sayılamayacağını söyledi.
Prof. Batı, bu nedenle sosyal medya hesaplarından veya WhatsApp’ üzerinden yapılacak ihbarlara ilişkin Maliye Bakanlığınca bir açıklama yapılmasının gerektiğine işaret etti.
3-) Dilekçede ihbar ikramiyesi de talep edilmeli:
Prof. Batı, dilekçe vermenin yeterli olmadığını, dilekçede aynı zamanda ikramiye talebinin bulunması gerektiğini hatırlattı.
4-) Muhbir, ihbarından vazgeçmemeli:
İhbarda bulunan muhbir kişinin ihbarından vazgeçmesi durumunda o kişiye ödeme yapılmayacağını vurguladı.
5-) Her vergi, ihbar ikramiyesine konu değil:
hbar ikramiyesine konu vergiler, devamlı vergiler. Örneğin gelir, kurumlar, katma değer, damga, gider ve veraset ve intikal vergisi gibi devamlılık arz eden vergiler ihbar ikramiyesinin konusuna giriyor. O yüzden özellikle bir defaya mahsus çıkarılan vergiler ihbar ikramiyesinin konusuna girmez.
Buna göre geçici vergi, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu kapsamındaki gelirler, Gümrük vergisi, Gümrük İdareleri tarafından alınan vergi ve resimler gibi alacaklar üzerinden ikramiye ödenmez.
6-) İhbar edilen hususla, tespit edilen vergi kaçağı arasında bir illiyet bağı olmalı:
Muhbir işi, bir kişi hakkında vergi kaçakçılığı yaptığına ilişkin bir ihbarda bulunup onu delillerle desteklemediği sürece bu ihbar için kendisine herhangi bir ödeme yapılmaz.
Örneğin muhbir, bir dilekçeyle vergi idaresine başvurup şu şirket vergi kaçırıyor dedikten sonra bunu nasıl, hangi yollarla yaptığını belge gibi bir somut delille anlatmalıdır. Delil olmaz ise o ihbarı doğru çıksa dahi o kişiye ikramiye verilmez. O nedenle verilecek ikramiye ihbar edilen ve delillerle desteklenen ihbarla sınırlıdır.
Örneğin sadece satış fişi vermedi diye bir ihbar sonucunda o şirketin esasında sahte belge de düzenlediği tespit edilir ve şirkete yüklü bir ceza kesilmesi durumunda muhbirin şikayetiyle bu yeni durumun bir ilgisi olmaması nedeniyle ikramiye ödenmeyecektir.
Özetle yapılan ihbar üzerine yapılan inceleme ve/veya vergi idaresinin tarhiyat işlemleri sonucunda bulunan vergi kayıp ve kaçağıyla ihbar dilekçesinde iddia edilen hususlar arasında bir illiyet bağı bulunmalı ve dolayısıyla da yapılan tarh ve kesilen cezalar muhbirin dilekçesiyle birlikte verdiği somut delillere dayalı olarak tespit edilmiş olmalı. Aksi durumda ikramiye verilemez.
7-) Geriye yönelik 5 yıllık süre içindeki işlemler hakkında ihbar yapılabilir
İkramiye alınabilmesi için geriye doğru 5 yıl içinde oluşmuş vergi kayıp kaçağına neden olmuş işlemler ihbar edilebilir. Örneğin bugün itibariyle 2017 yılındaki bir işlemin ihbar edilmesi sonucunda bulunacak kayıp ve kaçağın tahakkuk/tahsil zamanaşımına uğramış olma ihtimali nedeniyle ikramiyeye konu olması pek mümkün olmayacaktır.
😎 İhbar edilenle ilgili daha önce bir vergi incelemesine yapılmamış olmalı: İhbar edilen konuyla ilgili vergi idaresi daha önce bir vergi incelemesine başlamışsa o zaman ihbarınız boşa düşecek ve ikramiye alamayacaksınız.
6- AYNI KONUYU BİRDEN FAZLA KİŞİ İHBAR ETMİŞSE NE OLACAK?
Aynı konuda birden fazla ihbar yapılmışsa bu ihbarların tarihlerine bakılır ve ilk ihbarı yapana ikramiye ödenir. Diğer muhbir maalesef bu ikramiyeden mahrum kalır.
İlk muhbir olduğunuz nasıl tespit edilecek sorusuna ise cevap olarak resmi kayıtlara geçiş tarihi göz önünde bulundurulacaktır. Hatta aynı gün aynı konuda birden fazla ihbar varsa saatine bakılır.
7- İKRAMİYE TUTARI NE KADAR OLUYOR?
İkramiye tutarı, ihbar edilen konuyla alakalı yapılan incelemeden sonra tespit edilen ve mükellefe bildirilme (tahakkuk) şartıyla öncesinde hesaplanan yüzde 10’un 1/3’ü, sonra bu tutar mükelleften tahsil edildikten sonra da kalan 2/3’ü ödenir.
Örneğin yapılan ihbar sonucunda şirkete 100 bin TL vergi ve cezası tebliğ edilirse 100 bin TL’nin yüzde 10’u olan 10 bin TL ihbar ikramiyesi olarak ödenir. Ancak bu yüzde 10 mükellefe tebliğ edilip kesinleştikten sonra (kesinleşme idari ve yargı yollarının tüketilmesidir) 1/3’ü yani yaklaşık 3 bin 333 TY’si, kalan tutar ise mükelleften tahsil edildikten sonra ödenir.
8- CEZALAR DA İKRAMİYEYE DAHİL Mİ?
İhbar ikramiyesi sadece devamlılık arz eden vergiler ile bu vergilerin kaybı nedeniyle kesilen vergi kayıp cezaları üzerinden ödenebilir. Onun dışında usulsüzlük cezaları, özel usulsüzlük cezaları, gecikme faizi, gecikme zammı üzerinden ödeme olmaz.
Örneğin bir ihbar sonucunda kişiye 10 lira KDV, 10 lira KDV’den dolayı vergi kaybı cezası ve 5 TL özel usulsüzlük ile 3 TL gecikme faizi kesilmişse bu kişinin şu an itibarıyla 28 lira borcu olacak ama ihbar ikramiyesi sadece verginin aslı (10 TL) ve vergi ziyaı cezası (10 TL) toplamı üzerinden (20 TL) yüzde 10 olarak yani 2 TL olarak ödenecektir.
O nedenle örneğin fiş/fatura düzenlenmedi diye yapılan ihbarlar neticesinde özel usulsüzlük cezası kesilecek ve bu cezalar ihbar ikramiyesinin dışında olacaktır.
